Jaarlijks archief: 2018

Uit de nalatenschap van Hans Warren 69 – Shango

De geel met rode auto rijdt voor. De in geel en rood geklede man belt aan. Hij overhandigt me een geel met rode doos. Een pakket uit Parijs! Een pakket uit Parijs? Ik had toch de laatste tijd niets besteld? Nee, er komt een boek tevoorschijn dat al enige tijd in de maak was. Een leerrijk boek met prachtige plaatjes, jammer alleen dat er geen tentoonstelling aan is gekoppeld. Maar misschien komt dat nog: de teksten in he t boek zijn van Hélène Joubert, hoofd van de afdeling Afrikaanse kunst van het Parijse museum ‘Quai Branly’. Xavier Richer bracht de Shango-staven bijeen die in het Frans en in het Engels worden beschreven in Danse avec Shango. Dieu du tonnere/ Dance with Shango. God of Thunder. De Yoruba, een groot volk uit Nigeria, hebben of hadden een ingewikkelde godenwereld, met merkwaardig veel overeenkomsten met het Helleense pantheon. De uitgave is nu al mijn favoriete boek van 2018. En het is voor slechts €45 te koop (ISBN 9782757213971), het heerlijk aanvoelende omslag, ‘cartonnée contrecollée soft touch’ zoals het in goed Frans heet, incluis. Op pagina 72 en 73 kom je hem tegen, de Shango-staf die op luttele meters van mijn schrijftafel staat te stralen. De Shango-staf die Hans Warren en ik in november 1995 aanschaften in de galerie van Kathy van der Pas en Steven van de Raadt. Ze hielden een soort opruiming, al klinkt de aanschafprijs van negenduizend gulden, natuurlijk in Hans Warrens Geheim dagboek onthuld, niet meteen naar voordeel. Hans Witte, een van de beste kenners van Yoruba-kunst, gewaagde van ‘een internationaal topstuk’. Een mening die door deze publicatie nog eens wordt bevestigd. De knielende mevrouw van de staf heeft een geheimzinnige glimlach. Verbeeld ik me het, of glundert ze van trots vandaag een beetje extra? Nee, ik verbeeld het me niet. Alleen een ongevoelige kan stijf volhouden dat zo’n voorwerp geen gevoel heeft. Dans met Shango.

MARIO MOLEGRAAF

Bioloog Victor Westhoff

Op zijn zwerftocht door Nederland fotografeert Martin van der Kamp landschappen, graven en gebouwen die verbonden kunnen worden met het leven en werk van Hans Warren. Deze keer: Prof. Dr. Victor Westhoff.

Westhoff (Sitoebondo (Oost-Java), 12 november 1916 – Zeist, 12 maart 2001) was bioloog, dichter en natuurbeschermer. Zijn graf bevindt zich in Heilig Landstichting. Ter gedachtenis aan Westhoff zijn er in zeven natuurgebieden in Nederland bronzen beelden van Willem van der Velden geplaatst, met de tekst: hij observeert – hij beschrijft de natuur – in al haar verscheidenheid – telkens weer – hij volgt de natuur. Gefotografeerd is het beeld in de duinen van Terschelling, nabij de Badhuiskuil; een van de gebieden waarop Westhoff promoveerde.

cf. F. Saris, (2018), Natuurbescherming als hartstocht, Victor Westhoff (1916-2001), ISVW, Leusden.

3 feb. [1946] – Victor Westhoff behoort niet tot onze kring van Columbus-De Roode Lantaarn. Hij interesseert me als oud-NJN’er (niet dat ik zelf ooit lid van de NJN ben geweest) en omdat hij een gedicht aan de nagedachtenis van dr Thijsse heeft gewijd. Vorige week kreeg ik een (de enige?) bundel van hem in handen, gecyclostyleerd, Rijswijk, februari ‘45. Hij is fris, levenskrachtig, maar beslist geen groot dichter. Niettemin heeft hij soms tekenende beelden en regels, (…). Zijn verzen zijn muzikaal en vaak opvallend mooi van ritme, (…), Westhoff is een wetenschapsman. Maar deze strofen zullen mijn leven lang tot mijn poëtische bezit horen: de fitis in de berken, de varens en de velduilen zijn in het vervolg voor mij mede door hèm gestempeld.

15 maart [2001] – 88 kg. (…) 20.45 – (…) Op 12 maart is Victor Westhoff verongelukt, 12 november 1916 werd hij geboren in Indië. Hij zal de fitis dit jaar nét niet meer hebben gehoord, tenzij op een begenadigd plekje.

Uit de nalatenschap van Hans Warren 68 – Rik van Dam (1950-2018)

Had ik maar, was ik maar. Ik voel extra veel spijt als ik het overlijdensbericht onder ogen krijg van Rik van Dam (1950-2018). Aan de telefoon deed ik vaak afhoudend en afwerend tegen hem, met zijn vage verhalen en slome stem. Op de rouwkaart neemt hij postuum en juist pittig een beetje wraak op de wereld, want daar staat met zoveel woorden waarover steevast moeilijk werd gedaan: ‘levenspartner van Johan Polak’. Hans Warren en ik kenden Johan Polak en Rik van Dam goed, zie het Geheim dagboek en zie de uitvoerige correspondentie. Het is Koen Hilberdink allemaal ontgaan, een van de redenen dat zijn J.P.W.P. Het leven van Johan Polak (2017) zo’n armzalige biografie over de rijke uitgever is geworden. Johans rijkdom trok natuurlijk bepaalde figuren aan. Denk aan Antoine Bodar, inmiddels bekend als rechtlijnige R.K. priester (tussen haakjes: waarom worden motorclubs verboden en laat justitie de grote R.K. kindermisbruikbeweging ongemoeid?) en Frans Goddijn die met Johan Polak een officiële ‘maatschap’ aanging. Kind van de rekening was letterlijk Rik van Dam. O ja, hij kon een tijd in weelde leven. Johan liet hem in 1976 zelfs portretteren door Carel Willink, met vlinderdas. Rik kookte voor Hans en mij, heel lekker, kalfskoteletten en een ovenschotel met witlof. Hans wijdde een gedicht aan Rik: ‘Het beeld van polyester’ uit Tijd (1986). Johan bleef Rik afstandelijk als ‘zoon’ voorstellen. Maar ze bedienden zich in het badkamertje op het Pijkeswegje als vanzelfsprekend van één tandenborstel. Door Johans dwaze testamentaire beschikkingen en de bewindvoerder die vooral dacht aan zijn eigen belang raakte Rik in de problemen. Hij richtte zich tot ons, kort voor Hans’ dood, en we fabriceerden een verklaring om ondubbelzinnig duidelijk te maken dat hij was wie hij was: ‘levenspartner van Johan Polak’. Dat heeft blijkbaar geholpen, en op een zomerdag in 2002 is hij me uitvoerig komen bedanken. Toch nog iets goeds gedaan voor Rik, over wie Hans Warren dichtte: ‘Was elke beeldhouwer/ niet op dit volmaakte lijf verliefd?’

MARIO MOLEGRAAF

Uit de nalatenschap van Hans Warren 67 – Tom Lanoye 60!

Zestig jaar! Tom Lanoye is, in minder dan geen tijd lijkt het, van aanstormend talent oude garde geworden. En is er iemand om hem op te volgen of iemand om hem te bestrijden, zoals hij zijn voorgangers bestreed? Niemand, niemand, wat reden is tot ongerustheid over de toekomst van onze literatuur. In ieder geval is er verleden genoeg, zie bijvoorbeeld het feestboek Lanoye 60. Groepsportret met brilletje dat talloze uitzichten biedt op Tom en Toms talloze brilletjes. Natuurlijk ontbreekt Hans Warren niet in het boek. Hij haalde de jonge dichter binnen bij zíjn uitgever. Maar eerst had die de oudere dichter ontdekt en studeerde op diens werk af. Voor de gelegenheid, Tom Lanoye zestig dus, kom ik graag met twee plaatjes die níet in het boek staan. De bladzijde met het dankwoord van zijn befaamde ‘licentiaatsverhandeling’ De Poëzie van Hans Warren: Een thematische studie uit het ‘akademiejaar 1980-1981’. En Tom Lanoye in het adressenboekje van Hans Warren: verhuisd van Sint-Niklaas naar Gent en van Gent naar Antwerpen. Moest vervolgd bij de letter T omdat bij de volgende verhuizing onder de L geen plek meer was. Maar niet voor niets beheersen deze drie Vlaamse plaatsnamen ook Lanoye 60.

MARIO MOLEGRAAF

Augusta Peaux in Simonshaven

Op zijn zwerftocht door Nederland fotografeert Martin van der Kamp landschappen en gebouwen die verbonden kunnen worden met het leven en werk van Hans Warren. Deze maand: Simonshaven, onder de rook van Spijkenisse.

26 feb. [1977] – Bij het lezen van gedichten voor de Spiegel stuit ik in de bundel Nieuwe Gedichten van Augusta Peaux op ‘Eenzaam Kerkhof’. Een erg goed vers, bevlogen, met iets mysterieus. Het is niet zozeer geschreven als wel gedicteerd. Hier is van echte inspiratie sprake, die stamelen deed, tot een extase voerde. De bundel bevat meer prachtige verzen, maar ‘Eenzaam Kerkhof’ maakt dat ik alles wat Augusta Peaux geschreven heeft ga lezen. (…)

30 april [1994] – 10.20 – (…) Gistermiddag maakten we een natuurtocht. (…) Via Hellevoetsluis reden we naar het aardige plaatsje Simonshaven waar op 2 november 1859 Augusta Peaux is geboren. We hadden ons daar niet op voorbereid, zodat we niet goed wisten waarnaar uit te kijken. Toch herkenden we als vanzelfsprekend in een groot huis van een nare bruine kleur haar geboortehuis, en in het even buiten het dorp staande vriendelijke witte kerkje de kerk waar haar vader preekte. Thuis sloeg ik later haar sukkelige vers ‘Simonshaven’ uit Nieuwe Gedichten op, en het zal wel:

De witte kerk staat onder hooge boomen
gelijk een blanke zwaan
(…)
En ’t eenzame huis op den hoogen dijk,
bruin, grauw, van een kleur niet te noemen, dat staat er van alle kanten te kijk.

Op 2 september aanstaande is er in Simonshaven het vierde Augusta Peauxfestival. Een middag met poëzie, dans, muziek en beeldende kunst, in de tuin van het geboortehuis van Augusta Peaux. Medewerking van onder andere troubadour Willem, Jan Bontje, Mario Molegraaf en Renate Spierdijk. Aanvang: 13:00 uur, Ring 42 in Simonshaven. Zie ook onderstaand affiche.