Op de valreep van het jaar is verschenen: Kees Lekkerkerker en Hans Warren, Een verstokt necrofiel. Brieven 1973-1979.
De bibliofiele uitgave, van de Avalon Pers uit Woubrugge, is verzorgd door Menno Voskuil,
die er ook een korte inleiding bij schreef. Daarin schetst hij de geschiedenis
van de ‘levendige correspondentie’ tussen Warren en Lekkerkerker.
Dat de briefwisseling na 1979 plotseling stokte mag, volgens Voskuil, ‘erg spijtig’ worden genoemd,
vooral ‘vanwege de geestige ontboezemingen van Kees Lekkerkerker’. Volgens Warren
behoorde Lekkerkerker ’tot de grilligste en grappigste correspondenten’ die hij kende.

Van Een verstokt necrofiel verschenen 75 arabisch genummerde, ingenaaide exemplaren en 15 romeins genummerde, gebonden exemplaren. Voor bestellingen: info@mennovoskuil.nl. Zie ook: de website van Menno Voskuil.

Uit de voorjaarscatalogus van Uitgeverij Bert Bakker:

‘Vanmorgen vóór het opstaan met een heerlijk orgasme de liefde bedreven. “Je hebt nog geen erectiepil nodig,” plaagde M.’. Het is 15 juni 1996 in het Geheim dagboek van Hans Warren. Het jaar dat hij vijfenzeventig wordt, een jubileum dat groots wordt gevierd. Zo onthaalt de Zeeuwse Commissaris van de Koningin hem in het Prinsenlogement. Hans Warren spreekt hem toe in Borssels dialect en ontdekt na afloop dat z’n gulp openstaat.

Een oude man, die elke dag iets nieuws wil beleven. Alleen reageert hij angstig op deze avances: ‘Ze pakte m’n hand, streelde me, zat me verliefd aan te staren en zei dat ze me zo graag zag.’ Het dagboek van Hans Warren, de onzekerste man op aarde. En tegelijk een kampioen van kritiek: ‘Ik houd niet van dat Duitse mooi met een bergachtige rivierbocht en een ruïne.’ En ook nog eens een grootmeester in genieten.

Genieten van het lichten van de zee aan de dijk bij Westkapelle of van een Vintage Port uit 1957, een geschenk van Gerrit Komrij: ‘Hij was pafferig, hikte en hoestte, peuterde telkens heel smerig in zijn neus, maar zijn vriendschap ontroerde me diep.’

De dagboekcahiers uit deze jaren liggen vol klavertjesvieren. Hans Warren is een zondagskind,en dat weet hij. Alleen al omdat ook op maandag het heerlijkste eten op tafel komt. Hij klaagt zelfs ergens dat hij, ondanks zijn geluk, zoveel klaagt. Als het er werkelijk om spant, klaagt hij juist niet.

Er wordt kanker bij hem vastgesteld, en hij blijkt dan zo’n patiënt: ‘Heerlijke sardines uit de Oosterschelde, afgewassen, en ik schuif achter m’n bureau, verwarming vol aan. Ik merkte dat ik vandaag af en toe een huppeltje maakte, een merkwaardig verschijnsel lijkt me, op de dag van je eerste bestraling.’ Het enige dagboek ter wereld waarin alle gordijnen opengaan. Kijk als je durft, zie je jezelf daar?

Vorige week vrijdag 9 november wijdde Elsbeth Etty, in een stuk over de betrouwbaarheid van literaire recensenten, de volgende regels aan Hans Warren:

Berucht was Hans Warren. Hij leverde zijn recensies, waarin hij auteurs die niet met hem bevriend waren hufterig behandelde, aan de Gemeenschappelijke Pers Dienst, zodat de hele provinciale pers, met meer dan een miljoen lezers, bediend werd door iemand met een geheime agenda.

Deze week reageert Mario Molegraaf in een ingezonden brief aan de krant:

In haar beschouwing Reden voor zuivere kritiek maakt Elsbeth Etty alle fouten die ze anderen verwijt.
Ze schrijft dat Hans Warren als criticus ‘berucht was’ vanwege zijn vooringenomenheid.
Daarmee presenteert ze een kwalijke fantasie van haar alsof het om een vaststaand feit zou gaan.

De waarheid is juist andersom. Hans Warren stond – tot schrik van sommige schrijvers – bekend als
een geheel onafhankelijk bespreker van boeken. Het werk van literaire vrienden kon hij afwijzend bespreken (wat hem soms in gewetensnood bracht),
het werk van gezworen vijanden juist gunstig. Ik weet dat uit eigen ondervinding
– ik heb tenslotte 23 jaar het leven met hem gedeeld. Maar in vrijwel alle publicaties
over zijn werk als recensent wordt zijn onafhankelijkheid gesignaleerd en daarvoor is hij
ook met de Pierre Bayleprijs geëerd. Het zegt, denk ik, alles dat hij ruim 50 jaar literatuur heeft kunnen bespreken voor één en dezelfde krant,
de Provinciale Zeeuwse Courant. Zoiets lukt alleen met een smetteloos blazoen.
Weliswaar is Hans Warren befaamd om zijn Geheim dagboek, hij had beslist geen geheime agenda.
In voorkomende gevallen zei hij in zijn besprekingen er zelfs bij hoe de persoonlijke verhoudingen lagen.

De opmerkingen van Elsbeth Etty zouden in elke andere context als laster worden aangemerkt. Ze levert zelf het allerbeste bewijs voor haar stelling: ‘Wat in de journalistiek doodzonden zijn, wordt gedoogd op boekpagina’s.

Eind november-begin december zal bij de Avalon Pers verschijnen: Kees Lekkerkerker en Hans Warren, Een verstokt necrofiel. Briefwisseling 1973-1979.

Op 28 augustus 2006 overleed, op 96-jarige leeftijd, Kees Lekkerkerker. Hans Warren ontmoette hem voor het eerst vlak na het einde van de Tweede Wereldoorlog, maar het contact werd pas echt vriendschappelijk in 1973, toen Lekkerkerker de bibliografie van Warren zou gaan verzorgen. In de hieropvolgende jaren wisselden de twee letterkundigen 34 brieven en briefkaarten uit, die nu voor het eerst in druk verschijnen en volgens samensteller Menno Voskuil “een mooi en boeiend beeld geven van een bijzondere literaire vriendschap”.

De uitgave, gezet uit de Garamond en met de hand gedrukt op Zerkall-papier, bevat de volledige correspondentie 1973-1979 tussen Warren en Lekkerkerker, bezorgd en ingeleid door Menno Voskuil. Een verstokt necrofiel zal een oplage kennen van ca. 90 genummerde exemplaren. Prijs 50 euro. Voor meer informatie of reserveringen: info@mennovoskuil.nl.