Van Ans Kloet kregen we de volgende e-mail. Een mooi initiatief, zeker leuk om te ondernemen bij mooi zomerweer.

In en rond het dorp Borssele is een Hans Warren wandeling (8 km) gemaakt langs huizen en plekken van Hans. In het buitengebied staan 5 gedichten. De wandeling start bij ons bedrijf. Omdat wij het leuk vinden dat mensen door onze polder wandelen hebben wij een arrangement gemaakt.

Men trekt, net als Hans, al wandelend het gebied in. Men krijgt een orginele canvas rugzak mee met daarin een notitieboekje, schrijf- en tekenstiften, een verrekijker, natuurboekje, koffie of thee, een doosje met snoeperijen en een boekje van Hans. Uiteraard een uitgebreide beschrijving van de route. Bij terugkomst wordt verwacht dat er een tekening, gedicht, vertelling of overdenking in het boekje staat die gelezen kan worden door de volgende deelnemer.

Het arrangement kan gelopen worden van 1 maart tot 1 november van dinsdag t/m zaterdag en kost E 5.– pp. Reserveren tot 1 dag van te voren en wij zijn met openbaar vervoer bereikbaar. Kwekerij Sluishoek (tel: 0113-351729)

Ruim 25 jaar lang verzamelde Niek Oele het oeuvre van Warren. Tot hij vorig jaar alles zo goed als compleet had en het, na lang tobben, van de hand deed aan antiquariaat Fokas Holthuis.

Fokas heeft ‘met plezier en bewondering de afgelopen maanden Oele’s verzameling Hans Warren uitgeplozen en geboekstaafd’. Vandaag is de catalogus verschenen, een rijke catalogus van dichtbundels, dagboeken, bibliofiele edities, vertalingen, vogelgidsen en curiosa. Wat te denken bijvoorbeeld van de camera waarmee Warren aan het einde van de jaren veertig zijn foto’s maakte. Of de volledig met de hand geschreven uitgave Zeven gedichten van liefde. Er is een exemplaar van Geheim dagboek in een prachtig heelleren band, er zijn originele brieven (bijvoorbeeld van Warren aan Oele), je vindt er de scriptie die dichter Jos Versteegen over De Olympos van Warren schreef en zelfs het exemplaar van Duiven op Bouvet dat wij aan Oele cadeau deden (een wonderlijke ervaring).

Het is moeilijk om met de hand op de knip de catalogus te bekijken. Wie durft klikt hier:

Anne Stötzel-Rinder is al geruime tijd bezig met het vertalen van het werk van Hans Warren in het Duits. Ze heeft nu de novelle Steen der Hulp en een bloemlezing uit het dagboek vertaald. In afwachting van een Duitse uitgever, hierbij een proeve van haar werk: de vertaling van een dagboekaantekening van 17 september 1950.

Es war ein klarer Morgen. Weisse Wolken trieben im kraeftigen Blau des Himmels. Durch das Licht enstanden bunte Fleckenbilder auf der Platanenallee, durch die wir fuhren.

Ich reichte ihr meinen Arm fuer den Abhang hinunter zum Kloster, aber sie ist es so gewoehnt, ihn allein zu gehen, dass ihr das kaum half. Es muss schmerzhaft und ermuedend fuer sie sein, so lange zu knien und zu stehen, aber sie tut es. Ich bewunderte sie fuer ihre Froemmigkeit.

An der Messe habe ich mit gemischten Gefuehlen teilgenommen. Ein alter, sehr grosser und wuerdiger Priester las die Messe, begleitet von einem jungen Moench mit schwermuetig-schoenem Gesicht. Wir waren in der fuer die Oeffentlichkeit bestimmten Seitenkapelle mit noch 3 Damen. Genau gegenueber vom Altar kamen hinter einem doppelten Gitter, wovon der untere Teil zudem noch undurchsichtig war, die Nonnen herein mit ihren schwarzen und weissen Kapuzen. So, streng von dem fuer sie Allerheiligsten getrennt, nahmen sie an der Messe teil. Wie mit einer Stimme antworteten sie klar, rein und hoch auf die liturgischen Saetze, die die tiefe Maennerstimme sprach.
Zum Schluss, nach vielem Kniebeugen und Haendefalten, wurde das Tuerchen des inneren Absperrungsfensters geoeffnet und ein weisses Tuch darin entfaltet. Nachdem der Kelch mit den Hostien aus seinem Gehaeuse geholt war, ging auch die Tuer der aeusseren Absperrung auf. Eine Nonne musste mit affenartig ausgestrecktem Arm und einem grossen Schluessel in der Hand hoch steigen. Dann schob sie mit anmutigen Bewegungen das schneeweisse Tuch, dreifach gefalten, ueber die Balustrade.

Der Priester kam mit dem Kelch voller Hostien und einem Loeffelchen. Eine nach der anderen empfingen die Nonnen die Hostien in den hochgereckten Muendern. Die Kapuze fiel ihnen dabei ueber die Augen, so dass sie den Priester nicht sehen konnten, und um Gekruemel zu verhindern, hielten sie ein silbernes Schaelchen unters Kinn. Sie gaben es von der einen zur anderen weiter, erst die mit den weissen, dann die mit den schwarzen Kapuzen. Es waren so viele, dass sie einem unendlich vorkamen, und bei jeder murmelte der Priester die gleiche Formel. Es war schrecklich und feierlich zugleich. Anschliessend knieten die Damen aus unserer Kapelle vor einer Balustrade und empfingen die Hostie.

Die Nonnen zogen geraeuschvoll die dunklen Gardinen hinter den Absperrungen zu. Oft seh ich noch, wie die weissen Kapuzen sich dazwischen bewegten.

Ich blieb waehrend der ganzen Zeremonie sitzen und litt unter den widerspruechlichsten Gefuehlen. Alles schien voellig seltsam und ohne Sinn, ausserhalb jeder Wirklichkeit. Es zog wie ein kurioses Schauspiel an mir vorbei, das ich aufgrund meiner Zuneigung zu Madame Riviere diskret und leise mit ansah.

Nach dem Ende der Messe verweilte Isabelle Riviere noch lange knieend im Gebet, ich weiss nicht, wie lange. Ich fuerchte, dass sie auch fuer mich bat, und ich versuchte mit zu bitten, – aber es dauerte zu lange, die Ruehrung schwand. Ich gab es auf, ich begann, mich selbst zu betruegen, und das ist schlimmer, als sie zu betruegen.

Tijdens zijn leven is Warren lange tijd bevriend geweest met de kunstenaar Rudolf Hagenaar. Warren was een groot bewonderaar van zijn werk. Bij uitgever Art Revisited verschijnt op 31 maart Rudolf Hagenaar. Leven en werk, geschreven door Jan Stassen.

Uit de flaptekst:

Rudolf Hagenaar (1927, Soerabaja – 2006, Goes) werkte van 1954 tot zijn pensioen als tekenleraar op het Goese Lyceum in Zeeland. Zijn hele leven tekende en schilderde hij, maar hij heeft lange tijd niet willen exposeren. De belangrijkste reden daarvoor was dat Hagenaar niet wilde schilderen om te verkopen. Hij maakte wat hij mooi vond, zonder zich te storen aan de heersende smaak.

Na een modernistische opleiding in Amsterdam, en een periode waarin hij oude meesters – van Caravaggio tot Vermeer – navolgde, kwam Hagenaar in het begin van de jaren zeventig tot een eigen stijl van figuratie. Zijn geïsoleerde mensfiguren en klassieke bouwwerken zijn teruggebracht tot hun meest pregnante aanwezigheid, hun volume scherp afgetekend in de omringende ruimte. Deze overweldigende aanwezige vorm roept vragen op. Waarom is dit zo weergegeven? Gaat het Hagenaar om volmaakte proportionering en schoonheid, of huilt hier de wind van de tijd? Of is het allebei? In dat geval zijn de woorden van de criticus Hammacher van toepassing: hier schildert iemand ‘met het geluk van de vervoering en het oude leed van de eindige werkelijkheid in de blik van de ogen’.
Zie: Uitgeverij Van Gorcum

Directeur Ron Manuel van de Algemene Woningbouwvereniging Monnickendam (AWM) wacht nog op het onderzoeksrapport, maar wil op voorhand niet uitsluiten dat het metershoge muurgedicht op de kopgevel heeft bijgedragen aan het instorten van die gevel.

“We hoorden van bewoners wel dat er haarscheurtjes in het gedicht zaten, en we hebben direct de gedichten op de kopgevels van de andere flats onderzocht, maar daar was niets mis mee. Mogelijk blijkt uit het onderzoek dat we de muren van extra ankers moeten voorzien.”

(…)

In heel Waterland zijn muurgedichten aangebracht, een initiatief van Aréopagus, het inmiddels opgeheven centrum voor kerk, cultuur en samenleving. Op de flat aan de Corn. Dirkszlaan stond het gedicht ‘Reiger’ van Hans Warren. De gedichten zijn geschilderd op een laag cement die tegen de gevel is aangebracht.

De AWM beheert elf van dergelijke flats, waarvan er inmiddels zeven zijn gerenoveerd. “Ook op de andere flats staan muurgedichten, en die staan ook met hun kop vol op de wind. Vraag is of het extra verankeren van de muurgedichten het risico wegneemt. De flats worden elk jaar geïnspecteerd. En we weten niet of het instorten door die muurgedichten komt.”

Noordhollands Dagblad, 19 februari 2011