Zeeuwse Bibliotheek/Zeeuws Museum
Vrijdagmiddag 25 september, stipt om 16.00 uur, werd in de Zeeuwse Bibliotheek in Middelburg de tentoonstelling Er staat een huis aan Schelde geopend met een filmportret van Hans Warren te midden van zijn kunstschatten. Bijna nostalgische beelden van het huisje aan het Pijkeswegje waar zo vele Afrikaanse en Aziatische beelden zo lang een thuis hadden gevonden. Sprekers waren onder meer Ronald Rijkse, conservator van de Zeeuwse Bibliotheek, Mai Spijkers van uitgeverij Prometheus/ Bert Bakker en Mario Molegraaf. Het eerste exemplaar van het laatste Geheim dagboek ging naar de Commissaris van de Koningin, Carla Peijs. Zij opende de tentoonstelling met het voorlezen van Thuiskeer in Zeeland.

Bijzonder ook was de presentatie van de bundel Een huis aan Schelde met jeugdwerk van Warren als tekenaar en dichter. Voor alle aanwezigen was er bovendien de kleine bibliofiele uitgave Zeg maar Binus, een ongepubliceerd gedicht van Warren uit 1974 (Avalon Pers, Woubrugge). “Het was echt schatgraven,” vertelde conservator Ronald Rijkse. En dat moet het ook zijn geweest realiseer je je als je langs de vitrines gaat en de reisdagboekjes, natuurdagboeken, brieven, tekeningen en schilderijen ziet. Ontroerende details voor de liefhebbers van het dagboek, zoals het geschilderd portret van ‘Florus’ en de uit Life geknipte foto van Gino Mercuriali. Op de achtergrond, hoe kon het anders, muziek van Scarlatti.

Na een korte bezichtiging van de eerste tentoonstelling (vergeet de vogeltekeningen en foto’s boven niet!) ging het gehele gezelschap naar het Zeeuws museum voor Warrens verzamelde kunstschatten die centraal staan op de tentoonstelling Verre Werelden. Deze tentoonstelling werd geopend door Marjan Ruiter, directeur van het Zeeuws Museum en werd opgevrolijkt door de slam-poet Lennart Pieters die gedichten uit Een stip op de wereldkaart (en een paar eigen gedichten) voorlas.

De rijk geillustreerde catalogus, met een introductie van Adriaan van Dis, brengt de beelden uit West-Afrika, Thailand en Indonesie tot leven. Het boek is een genot om door te bladeren en te lezen: ook dankzij de foto’s van de kamers in het Pijkeswegje. De afsluitende foto maakt stil: de lege stoel bij het raam, de boekenkast half ontmanteld. Zo moet het zijn geweest aan het Pijkeswegje, zo was het.

Na afloop was er een buffet in Afrikaanse stijl, maar toen waren al veel gasten vertrokken.

Tekst en foto’s: (c) Ronny Boogaart & Eric de Rooij, 2009

Aan de vooravond van de Warren-manifestatie in Middelburg spreekt Bert Bakker in een ingezonden brief aan de PZC zijn ongenoegen uit over het feit dat niet hij, maar Mai Spijkers morgen het woord zal voeren over Warrens Geheim dagboek:

In Een punt achter het geheime dagboek, naar aanleiding van het verschijnen van het laatse deel van het Geheim Dagboek van Hans Warren, vertelt Mario Molegraaf dat ‘De uitgave van de Dagboeken begon op aandrang van uitgever Bert Bakker. Die had oog voor het unieke karakter.’ Verder vertelt hij dat de dagboeken in die tijd, zeg maar tot 1990, bestsellers waren met oplages van soms 50.000 exemplaren en waar Hans honderduizenden guldens royalties aan verdiende. Royalties waarvan een groot deel van de verzameling die in het Zeeuws Museum tentoongesteld wordt mee aangeschaft is. Het is merkwaardig dat niet ik maar Mai Spijkers (uitgeverij Prometheus, vermeldt de uitnodiging), en sinds mijn ziekte in 1993 ook directeur van uitgeverij Bert Bakker, het woord voert over de geheime dagboeken tijdens het officiële gedeelte in de Zeeuwse Bibliotheek. Merkwaardig, omdat dezelfde Mai Spijkers bij een verhuizing van de uitgeverij het hele archief van Bert Bakker van 1968 tot 1992 met daarin de hele correspondentie tussen uitgeverij Bert Bakker en Hans Warren heeft laten vernietigen. Niet naar het Letterkundig Museum, niet naar de Bibliotheek voor het Boekenvak, niet naar de UB, hup de papiervernietiger in.

Geen stoel blijft onbezet morgen in de aula van de Zeeuwse Bibliotheek, bij de opening van de twee Hans Warren tentoonstellingen in Middelburg. Vanwege de overweldigende belangstelling richt de Zeeuwse Bibliotheek twee zogenaamde ‘overloopruimtes’ in, waar de bijeenkomst in de aula op schermen te volgen zal zijn. Dus ook wie na aamelding te horen heeft gekregen dat de aula vol is, kan morgen gewoon naar Middelburg reizen!

Een week eerder dan aangekondigd ligt het allerlaatste Geheim dagboek, over de jaren 1998-2000, al in de winkel. Bij Bol.com te bestellen met 1 dag levertijd. (Met dank aan Fokke Zwaan en Erwin Morriën, die ons als eersten erover berichtten.)

De man die ons op http://twitter.com/GeheimDagboek meerdere keren per dag trakteert op verrassende citaten uit Warrens Geheim dagboek is Rutger Vahl, een 37-jarige freelance-journalist (hij heeft ook een persoonlijke twitter). Rutger is geen onbekende op de Hans Warren Homepage – eerder leverde hij bijvoorbeeld bijdragen over de watersnoodsramp in Warrens dagboek en recent nog over het straatnaamlot dat Warren deelt met Belcampo.

Ik ben pas met de dagboeken in aanraking gekomen na de dood van Warren. Ik was meteen verkocht, heb de hele serie aangeschaft en alle delen inmiddels meerdere keren gelezen (wat helpt bij het zoeken naar citaten). Ik zie de dagboeken als een grote psychologische bildungsroman. Omdat Warren relatief weinig over de buitenwereld schrijft – vooral over zichzelf -, en nauwelijks interesse heeft in de actualiteit (zoals Willem Oltmans), blijven de boeken een enorme zeggingskracht houden en doen ook de oudste delen niet gedateerd aan. Ik vind Twitter een heel geschikt kanaal om de rijkdom van Warrens dagboeken onder de aandacht te brengen. De beperking is het maximum van 140 tekens, waardoor veel passages bij voorbaat afvallen. Maar er blijven genoeg leuke, boeiende en ontroerende observaties en one liners over. In de citaten probeer ik alle thema’s uit het dagboek aan bod te laten komen. Dus ook de zoveelste waarneming van een kiekendief komt eens in de zoveel tijd langs…

Ik zie trouwens wel verwantschap tussen het dagboek en Twitter. Naar mijn mening is de essentie van Twitter dat je aan de buitenwereld wilt laten weten dat je bestaat (‘dit ben ik, dit doe ik, dit vind ik interessant, dit niet’). Dat was volgens mij ook de belangrijkste reden waarom Warren een dagboek bijhield. Hij zegt dat op diverse plaatsen in het dagboek. Verder wordt er van Twitter vaak gezegd dat het ‘doelloos geklets’ is. Ook Warren merkt in zijn (latere) dagboeken vaak op dat hij in feite niets te melden heeft maar toch weer zijn schrift erbij pakt en notities maakt. Overigens denk ik dat het zogenaamde doelloos geklets op Twitter helemaal niet zo doelloos is, en in het geval van Warren levert het zelfs mooie literatuur op.

Ik zie uit naar het laatste deel, dat uiteraard ook snel een plaatsje zal krijgen in de twitter. Toen ik de recensie in Trouw las, moest ik weer denken aan het interview met Warren in de Volkskrant, medio jaren negentig: “Ze citeren altijd de meest schandalige passages, nooit de mooiste.” Ik wil dat op Twitter dus anders doen.