Categoriearchief: Uit de nalatenschap

Momenteel werkt Mario Molegraaf aan de biografie van Hans Warren. Op zijn ontdekkingstocht door het leven van Warren stuit hij regelmatig op interessante vondsten. Op de eerste dag van elke maand deelt hij zo’n vondst met de bezoekers van onze website.

Uit de nalatenschap van Hans Warren 88 ~ Nachtegaal

Hans Warren woont nog nabij Parijs, maar de Parijse jaren zijn voorbij. Hij jaagt niet meer op uitheemse jongens, maar op inheemse vogels. Zomer 1957 verhuist de familie Warren vanuit Lozère naar Kloetinge, maar de schrijver is al eerder huisman geworden, met de bijbehorende hobby, vogels houden. Wilde vogels in een kooitje, een ongemakkelijke historie. Maar vogelliefhebber Hans Warren heeft het dus gedaan. Zijn journaal uit deze periode getuigt ervan, maar ook dit bijzondere en bijzonder broze boekje, uit de reeks Encyclopédie-Roret, L’éleveur d’oiseaux ou art de l’oiselier. Een ‘oiselier’ is iemand die vogels fokt en verkoopt. Dit boek gaat dus over vogels, maar dan het houden van vogels, en volgens de auteur Georges Schmitt, ‘amateur’, lenen ongeveer alle vogels zich daarvoor. Het verbazend praktische naslagwerk verscheen voor het eerst in 1884. De nieuwe editie, waarvan Hans Warren dit exemplaar aanschafte op 22 februari 1957, dateert uit 1914. Het boek is niet voorzien van zijn bekende stempel, wel schreef hij de datum van aankoop achterin. In zijn dagboek gaat hij op 31 mei 1957 op de aanwinst in en citeert hij uitgebreid het onwaarschijnlijke maar wáre nachtegalenverhaal van bladzijde 166. Huisman Hans haalde zo’n beroemde zanger in huis. Lozère, tenminste de omgeving van ‘zijn’ Avenue de Bellevue, te bereiken via een straat met nog zo’n veelbelovende naam, de Avenue de Beauséjour, was (en misschien is) een nachtegalenstreek. Veel later meldde de nachtegaal zich regelmatig in het hegje aan het Pijkeswegje. Ik prijs me gelukkig in een gebied te wonen met op redelijke afstand nachtegalengarantie. De nachtegaal in huize Warren kreeg al snel weer de vrijheid, niet uit mededogen maar omdat de prachtige zang al snel niet te harden herrie bleek. Een tip die Georges Schmitt, ‘amateur’, ons onthoudt.

MARIO MOLEGRAAF

Uit de nalatenschap van Hans Warren 87 ~ Souvenirs

Ik trek de lade gedachteloos open, en ooh. Je hebt op de BBC een programma The Repair Shop waar mensen met minstens vier rechterhanden toegetakelde spulletjes de oude luister teruggeven. Een gammel pianostoeltje waarop moeder ooit zat, een roestige speelgoeddubbeldekker waarmee vroeger iemand speelde, noem maar op. Dingen waarvoor niemand een cent zou geven, maar die voor één iemand een miljoen waard zijn. Wanneer die autobus opnieuw blinkt of die pianokruk weer benut kan worden, komen de tranen bij de bezitter, of meer. Ooh, wat begrijp ik die emotie, dat sentiment vreselijk goed. Het is niet alleen het souvenir dat is opgeknapt, het zijn heerlijke herinneringen die hun glans herkrijgen. En dan de lade, wat die allemaal onthult. Een doos vol kroontjespennen, ‘Balance Spring Pen’ staat op het heftig oranje etiket. Geen idee wat Hans er ooit mee deed, geen idee waarom hij ze een leven lang bewaarde. Zijn pasje, Warren J.A.M., van de Zeeuwse Bibliotheken. De gele telefoon, de aller-, aller-, allereenvoudigste, gekocht toen het niet meer zo goed met hem ging, zodat hij me altijd kon bereiken. En dan het wekkertje, het wekkertje dat elke avond om 23:34 uur afliep, het einde van de werkdag. Het wekkertje ook waaraan ik de titel ontleende van mijn Hans-boek, Het wekkertje van 23:34. Het ding oogt verwoest, zelfs niet meer te redden bij The Repair Shop. Toch ga ik, met mijn vijf linkerhanden, aan de slag. En even later is het weer 23:34, en meer, veel meer, ooh.

MARIO MOLEGRAAF

Uit de nalatenschap van Hans Warren 86 ~ Andriëtte M. Stathi-Schoorel

Een boek schrijven, haast iedereen kan het. Maar een boek waarin een opdracht aan jou staat gedrukt, dat is bijzonder. De overtreffende trap is zo’n opdracht in een Grieks boek. Maar het staat er wel degelijk, op pagina 7 van dit boek uit 2003, in echt Grieks: ‘Aan mijn vrienden uit Goes, Hans Warren en Mario Molegraaf’. Het gaat om de vertaling van een vijf jaar eerder in het Nederlands verschenen werk, Een glanzende fiets door Andriëtte M. Stathi-Schoorel. Met in één exemplaar ervan behalve de gedrukte ook nog een geschreven opdracht. Het boek bevat gesprekken met Griekse auteurs en liefhebbers van Griekse literatuur, onder wie ook – het zal geen verrassing meer zijn – Hans Warren en ondergetekende. Andriëtte Schoorel werd in 1941 geboren in Soerabaja, na een studie Engels vertrok ze naar Griekenland, waar ze Lefteris Stathis ontmoette, met wie ze in 1970 trouwde. Eind 2003 overleed ze in haar woonplaats Athene. Haar eerste bezoek aan ons was in november 1989. Precies twaalf jaar later, een maand voor Hans’ dood, kwam ze voor het laatst naar haar vrienden in Goes. Ik was om een boodschap toen ze arriveerde. Hans sprak tot ik terugkeerde met haar ‘over Plethon, de geleerde uit Mistras, het laatste bolwerk van de Byzantijnse cultuur’, naar zijn zeggen ‘het fijnste deel van haar bezoek’. Met wie zou je verder over dit onderwerp kunnen spreken? Hans Warren concludeert in zijn dagboek: ‘Ik sta er altijd weer verbaasd over dat deze kleine en onopvallend ogende vrouw zo’n diepgaande kennis van allerlei zaken heeft’. Ik zal me haar altijd herinneren, vanwege haar bezoeken en haar boeken, Andriëtte M. Stathi-Schoorel.

MARIO MOLEGRAAF

Uit de nalatenschap van Hans Warren 85 ~ Marga Minco

Dit is de maand dat Marga Minco, een van de belangrijkste moderne auteurs, een groot jubileum viert. De schrijfster van Het bittere kruid kan toch genieten van het zoete leven, zoals ik zelf heb mogen ervaren. Bijvoorbeeld op 24 juni 1984. Marga Minco en haar man, de dichter Bert Voeten, meldden zich die dag kort na vijf uur bij ons thuis. Wat later kwamen Mai Spijkers en Bert Bakker, van de uitgeverij waar de boeken van zowel Hans Warren als Marga Minco verschenen. Daar zitten ze dan, keurig in het pak, op de divan van het huis aan het Pijkeswegje. Van links naar rechts Mai Spijkers, ikzelf hurkend voor een weelde aan pauwenveren, Hans Warren, Marga Minco en Bert Bakker. De maker van de foto, Bert Voeten, ontbreekt. Er volgde een bezichtiging van onze tuin, die zag er aldus Hans Warren in zijn dagboek ‘indrukwekkend uit met al het geboomte en de grasvelden, bijna een park. Wild, onverzorgd, aangenaam’. Weer was er een fotomoment. Daarna de maaltijd, zoals heel vaak bij ‘Inter Scaldes’ in Kruiningen. De borden zijn nét leeg op de in het restaurant gemaakte foto. De contacten tussen de 2e Oosterparkstraat en Pijkeswegje 1 bleven, een enkele ontmoeting, boeken met opdracht, correspondentie. In de brief van 19 februari 1993 komen ze allemaal nog een keer samen. De briefschrijfster Marga Minco, de kort voordien overleden Bert Voeten, Hans Warren en ik, Bert Bakker die van het uitgeverstoneel verdween en Mai Spijkers (in wie ze haar vertrouwen uitspreekt). Marga Minco, overlevende en overlever, op 31 maart 2020 honderd jaar.

MARIO MOLEGRAAF

Uit de nalatenschap van Hans Warren 84 ~ Drs P.

Zelfs in het overlijdensbericht van Drs. P, ondanks of dankzij zijn sigaren heel oud geworden, klonk de vertrouwde toon. ‘Even uw aandacht graag!’ Hans Warren was een van de weinige serieuze literatoren die de plezierpoëzie niet negeerde. In zijn besprekingen en in zijn bloemlezingen schonk hij aandacht aan Drs. P. Andersom was er eveneens waardering. Beiden werkten mee aan het tijdschrift De Tweede Ronde en zo kwam het op 19 juli 1984 tot een ontmoeting. ‘Een aardige, beschaafde man, maar taal is enkel spel voor hem. Bij het weggaan maakte hij een paar hoofs-komieke buigingen,’ noteert Hans Warren. Drs. P maakte ook in dichtvorm enkele buigingen voor hem. Bijvoorbeeld in een ongedateerd vers waarin ‘oude knarren’ en ‘rond te darren’ feilloos rijmen op ‘Hans Warren’. Verder is er een fraaie hommage, geschreven op briefpapier van een hotel in Indonesië, met de datering 23 oktober 1986. Toen werd, kort na Hans Warrens vijfenzestigste verjaardag, zijn dichtbundel Tijd gepresenteerd, een heel evenement. Tom Lanoye sprak en Drs. P las met zijn stem uit duizenden dit gedicht voor over ‘drager van vertellerskruis, recensiedegen en poëtensteek’. Het Zeeuwse jongetje was volgens de zwaargewicht van het lichte gedicht ‘voorbestemd tot tronen – zegekarren!’ De vereerde vond dat, afgaande op wat hij in zijn dagboek schreef, te veel eer: ‘Ik sta te vaak oog in oog met de verstoteling van vroeger om de rol van vedette te kunnen spelen.’ Woorden waarbij je Drs. P kunt aanhalen: ‘Het is Hans Warren over wie ik spreek’.

MARIO MOLEGRAAF